Nhằm tạo ra diễn đàn đa chiều, trao đổi và thảo luận về các vấn đề liên quan đến phát triển thương mại nói chung và thương mại bán lẻ hàng hóa và dịch vụ nói riêng, sáng nay (18/5), Viện Nghiên cứu Thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với một số cơ quan liên quan tổ chức hội thảo “Thị trường bán lẻ Việt Nam: Cơ hội và Thách thức”.
“Cuộc chơi” sôi động
Trong những năm gần đây, thị trường bán lẻ ở Việt Nam tăng trưởng với tốc độ khá nhanh và sôi động. Theo công bố từ Tổng cục Thống kê, tính chung cả năm 2015, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tính đạt 3.242,9 ngàn tỷ đồng, tăng 9,5% so với năm 2014.
Xét theo ngành kinh doanh, bán lẻ hàng hóa năm 2015 đạt 2.469,9 ngàn tỷ đồng (khoảng 120 tỷ USD), chiếm 76,2% tổng mức và tăng 10,6% so với cùng kỳ năm 2014.
Theo số liệu của Bộ Công Thương, cả nước hiện có hơn 700 siêu thị, 132 trung tâm thương mại, chưa kể đến số lượng hàng trăm cửa hàng tiện lợi có thương hiệu khác. Tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa dự báo tăng lên 140 tỷ USD vào năm 2020 với khoảng 1.200 - 1.500 siêu thị, 180 trung tâm thương mại, 157 trung tâm mua sắm.
Bên cạnh các doanh nghiệp (DN) lớn có tên tuổi của Việt Nam tham gia vào thị trường bán lẻ và đang trên đà phát triển mạnh như Sài Gòn Co.op, Vingroup, Hapro… thì chỉ trong chưa đầy 10 năm trở lại đây, nhiều tập đoàn bán lẻ lớn trên thế giới đã đẩy mạnh chiến lược thâm nhập và mở rộng thị trường bán lẻ tại Việt Nam, có thể kể đến như Metro, Big C, Lotte Mart, Aeon, Family Mart, Central, Auchan (Simply mart)… cho thấy tiềm năng cũng như cuộc đua giành thị phần của thị trường bán lẻ Việt Nam.
Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, theo đánh giá của các chuyên gia trong nước và quốc tế, Việt Nam nằm trong top 5 thị trường bán lẻ sôi động nhất châu Á và đứng thứ 28 trong danh sách thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải phát biểu tại diễn đàn
Mặt khác, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng của Việt Nam chắc chắn sẽ tạo ra nhiều cơ hội mới cho ngành kinh tế này. Tuy nhiên, Thứ trưởng cho rằng, các DN sẽ phải chịu áp lực cạnh tranh lớn, đặc biệt là cạnh tranh với các nhà bán lẻ quốc tế. Trước nhiều ý kiến lo ngại việc DN ngoại thâu tóm thị trường bán lẻ, Thứ trưởng nhìn nhận, để thúc đẩy hệ thống phân phối nội địa, nhà nước cần phải có ưu đãi về vị trí mặt bằng, vốn vay… Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng thẳng thắn nêu lên thực tế, có nhiều nhà bán lẻ trong nước đã nhận được rất nhiều ưu đãi của nhà nước và phát triển lớn mạnh, sau đó lại tự đi bán mình cho các nhà bán lẻ quốc tế.
Hỗ trợ doanh nghiệp nội "lớn lên"
Dù là cuộc chơi sôi động và đầy hấp dẫn, song “chạy đua” được với các DN ngoại đang thực sự là thách thức của các nhà bán lẻ Việt. Bởi so với các đại gia quốc tế, DN Việt phải chịu nhiều thiệt thòi. Lấy ví dụ cụ thể, PGS - TS. Nguyễn Thừa Lộc – Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - cho biết, ngay với DN bán lẻ lớn như Saigon Co.op chỉ có 1.000 tỷ đồng vốn tự có, tức là chỉ đủ 15 - 20% nhu cầu kinh doanh, còn lại phải đi vay. “Mà lãi suất cho vay ở Việt Nam vẫn ở mức từ 7% - 11 %/năm, gấp 2 - 3 lần so với các mức lãi suất của các nước khác trong khu vực (như Philippines là 2,2%/năm; Malaysia là 2,1%/năm). Với mức lãi suất cao như vậy, DN bán lẻ Việt Nam không thể cạnh tranh được với các DN nước khác”, PGS - TS. Nguyễn Thừa Lộc đánh giá.
Bên cạnh đó, tỷ lệ huy động thuế và phí đối với DN Việt Nam cao. Theo số liệu của Diễn dàn Kinh tế thế giới, DN Việt Nam mất tới 40,8% lợi nhuận do nộp thuế. “Tỷ trọng thuế trên lợi nhuận mà doanh nghiệp Việt Nam phải nộp thấp hơn một số nước như Mỹ, Trung Quốc... nhưng cao hơn rất nhiều nước trong khu vực. Cụ thể, tỷ lệ này tại Singapore là 18,4%, Thái Lan cũng chỉ khoảng 27,5%, Campuchia 21%, Indonesia 29,7%... Hàn Quốc là nước phát triển và có cách tính thuế phức tạp nhưng tổng thu thuế cũng chỉ chiếm 33% lợi nhuận của DN. Với tỷ lệ này, thuế “ăn” hết lợi nhuận của DN, không thể còn nguồn để đầu tư tái mở rộng kinh doanh, khó có thể có nguồn lực cạnh tranh với DN nước ngoài”- ông Lộc nêu quan điểm.
Cũng theo PGS - TS. Nguyễn Thừa Lộc, các siêu thị nội địa còn chịu thêm những chi phí khi thực hiện nhiệm vụ chính trị như phục vụ thị trường nông thôn, chống bão lụt… Những hoạt động này nếu không có sự hỗ trợ hợp lý của các địa phương thì chắc chắn DN sẽ bị lỗ hoặc không có lợi nhuận cho những chuyến hàng đó.
Trước thực tế trên, để các DN bán lẻ nội địa có thể phát triển trong bối cảnh mới, TS.Nguyễn Thanh Bình - Học Viện Ngân hàng - đề xuất, nhà nước cần phải tạo điều kiện cho các DN bán lẻ Việt Nam mở rộng chuỗi sản xuất cung ứng trên toàn bộ các thị trường. Hơn nữa, Chính phủ cần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thị trường, giảm thiểu tối đa tình trạng buôn lậu hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, tạo điều kiện cho hàng thật, hàng sản xuất trong nước có thêm cơ hội để phát triển. “Quản lý đúng và đủ trên mọi thị trường bán lẻ, cả bán lẻ hiện đại lẫn truyền thống nhằm tiến tới một nền kinh tế công bằng giữa người mua và người bán, giữa các DN. Ngoài ra, Nhà nước cũng có thể hỗ trợ cho các DN nội trong khuôn khổ cho phép như: tạo vùng liên kết, đào tạo nhân lực, thông tin, dự báo xu hướng…”- TS. Bình nhấn mạnh.
Theo baocongthuong.com.vn